Het nut van persoonlijkheidstesten

Ook haalt Ben Tiggelaar in het stuk Richard Branson aan: “De meeste vaardigheden kun je leren, maar het is moeilijk om de persoonlijkheid van mensen te trainen”.

Nu maken wij in onze trainingen ook gebruik van testen. Met name van de Big Five, een test die Tiggelaar wel als waardevol bestempeld. Hoewel ik het eens ben met zijn kritische noot, is er toch wat meer over te zeggen.

Nieuwsgierigheid en scepsis

Het valt me in onze trainingen op dat mensen vaak met evenveel nieuwsgierigheid als scepsis uitkijken naar hun testresultaten, en beide zijn gegrond.
Enerzijds zoeken mensen houvast en een beetje overzichtelijkheid. De testuitslag lijkt daarbij te helpen. In een hokje geplaatst worden is aanvankelijk dan best fijn. Anderzijds wordt het spannend als het hokje minder aantrekkelijk is dan gehoopt. Als op een hele duidelijke wijze valkuilen en ontwikkelpunten zichtbaar worden, hebben veel mensen de neiging om zich te verzetten.

Persoonlijkheid trainen

Het is niet raar dat mensen weerstand ervaren als de stelling van Branson zou kloppen: de persoonlijkheid is niet te trainen. “Als deelnemer krijg je dan al snel het gevoel: waarom zit ik hier dan als ik niets met die uitslag kan?”
Het klopt dat een deel van onze persoonlijkheid genetisch bepaald is en dus niet beïnvloedbaar. Je temperament en je emotionele gevoeligheid bijvoorbeeld krijg je door erfelijkheid vaak gewoon mee.
Het andere deel van onze persoonlijkheid ontwikkelen we in interactie met onze omgeving. We doen ervaringen op, trekken conclusies, nemen besluiten over onszelf en de wereld om ons heen, en vormen zo het andere deel van onze persoonlijkheid.
Het erfelijke deel is niet te trainen, bij het andere deel ligt dat anders. Nieuwe ervaringen kunnen het ‘aangeleerde’ deel van onze persoonlijkheid nog wel beïnvloeden. In onze trainingen is het opdoen van die correctieve ervaringen door deelnemers een belangrijk doel.

Bewustzijn en persoonlijkheid

Maar zelfs als je uitgaat van de onveranderbaarheid van de persoonlijkheid, is het zinvol om je bewustzijn erop te vergroten. Je kunt dan namelijk nog steeds de vaardigheid om met je persoonlijkheid om te gaan, aanleren. Zo is het voor iemand die introvert is belangrijk om regelmatig alleen op te kunnen laden, voor iemand die impulsief is om reflectietijd te nemen en voor iemand die chaotisch is om structuur aan te brengen.

De Big Five

Blijft natuurlijk nog steeds de vraag overeind of je persoonlijkheid überhaupt kunt testen.
Van de Big Five waar wij veel mee werken, weten we dat het de meest valide en betrouwbare persoonlijkheidstest is.
Maar ook van die test weten we dat hij het zelfbeeld meet en de vraag is dan natuurlijk hoe het met je zelfbewustzijn gesteld is. In hoeverre is het beeld dat jij van jezelf hebt realistisch en komt het overeen met hoe anderen jou waarnemen?
Het belangrijkste doel van het werken met persoonlijkheidstesten is dan ook om je bewustzijn te vergroten. Om te gaan ontdekken welke delen van de persoonlijkheid jouw gedrag bepalen en wat daarvan de effecten zijn op jou en je omgeving. Als mensen dat bewustzijn vergroten, vergroten ze daarmee ook hun keuzevrijheid.
Vanuit dat perspectief heeft een test dus eerder een verkennend en onderzoekend dan diagnostisch doel. Het helpt als middel om tot zelfinzicht te komen en een ontwikkelrichting te bepalen. Net zoals sommige theorieën en modellen dat doen.

Daarom past de Big Five zo goed in onze trainingen. We geloven dat het van belang is eerst bewust te worden van wat je effectief doet en niet effectief doet op je werk, en de invloed van je persoonlijkheid hierop. Vanuit dat bewustzijn zie ik dat deelnemers keuzes maken waarmee ze effectiever en gelukkiger kunnen werken.