Alle weerstand heeft waarde

Ik start een sessie met een team bij een organisatie. De mensen lijken me nukkig, zitten met de armen over elkaar. Sommigen afzijdig in gesprek. Wanneer ik iets aan ze vraag komt er weinig uit. Een beetje ongerust doe ik mijn inleiding. Al gauw blijkt iets van de achtergrond: “het MT verzint weer iets maar ze nemen ons niet mee”, “waarom doen we dit, ik heb geen tijd”, “ze luisteren niet, dit is helemaal niet wat we nodig hebben”, maar ook: “ik heb geen zin me hier iets te laten vertellen.”

Ik schrik van de uitspraken. Hoewel ik weet dat ik oren moet hebben voor de zorgen en belevenissen van de groep, luister ik maar half en ga ik vooral hard aan het werk. Het model dat ik had afgesproken te delen zet ik met extra verve neer. Ik leg het uit met meer persoonlijke voorbeelden dan gewoonlijk. Hoe harder ik werk, hoe minder de groep wil delen over zichzelf. Tegen de tijd dat we pauze nemen zit ik met de handen in het haar. Ze willen niet!

Het is een paar jaar geleden, maar ik herinner me deze sessie als de dag van gisteren. Die weerstand! Wat te doen? Hoe ga je daar nu effectief mee om? Wat ik deed werkte niet. Logisch, ik was vooral met mijn eigen taak en programma bezig in plaats van aan te sluiten, echt aandacht te hebben voor wat er leefde.

Weerstand roept weerstand op!

Hoewel we bij weerstand vaak denken dat het probleem bij de ander ligt, is dit vaak maar de helft van het verhaal (of minder). Weerstand roept namelijk weerstand op. Wanneer we ons aan iemand ergeren, gaat al gauw ons oordeel met ons aan de haal, waardoor we zelf in een eigen valkuil stappen en we zelf ook reageren vanuit weerstand. We willen niet wat we aantreffen.

Zo ook bij mij: de weerstand die ik alleen al méénde te zien, zette me ertoe aan me veel te hard uit te sloven. Míjn weerstand. Zíj willen niet, was mijn beschuldiging. Maar ik op mijn beurt wilde ook niet. Geen contact maken met wat er zich werkelijk afspeelde, om te komen tot wat misschien wel zinvol kon zijn? (En wat dat misschien met het onderwerp van de bijeenkomst te maken had… ) Ik wilde te snel gaan.

Waarde van de weerstand

Als leidinggevende, teamcoach of organisatieontwikkelaar helpt het oog te houden voor de ‘waarde van de weerstand’. Want weerstand  (en ineffectief gedrag) beschermt altijd iets goeds. Iets dat voor degene die de weerstand vertoont, van waarde is. Er ligt een behoefte achter. En wanneer die behoefte onder druk komt te staan reageren we vanuit angst.

Behoefte Angst
Succes Falen
Harmonie Conflict
Erbij horen Isolement
Behoud Verlies
Verantwoordelijkheid                 Isolement

 

Dat betekent dat, wanneer je geconfronteerd wordt met weerstand of ineffectief gedrag van jezelf of de ander, het dus zinvol is om dit te erkennen en niet af te wijzen. Wat beveiligt de persoon met zijn gedrag? Wanneer het iemand lukt dit expliciet te benoemen ontstaat er ruimte in de beleving, een ontspanning die het weer mogelijk maakt om verder te kijken dan de automatische respons, bewuster te kiezen en je iets anders te gedragen. Of er ontstaat inzicht in de belangen waardoor je je koers of strategie kunt aanpassen.

Vaak gaat bovenstaande proces onbewust, zodat we ons ineffectieve gedrag lang kunnen blijven herhalen. Het geluk bij deze sessie was dat ik de deksel zo op mijn neus kreeg, dat ik snel behoefte kreeg aan hulp en verheldering. Waar ik op uit kwam?  Ik mocht niet falen. En ik wilde controle houden, was bang voor het verlies daarvan. Bewustzijn van wat er in me omging creëerde wat afstand tot de gevoelens, het  maakte dat ik mezelf permissie kon geven om geen 10 te scoren met deze sessie. Ik kon beslissen met iets anders te experimenteren dan die eenzijdige focus op het onderwerp. Opdat er tenminste contact kon ontstaan. Want ik wist ook wel: zonder contact, geen contract…

Datzelfde had ik ook te bespreken met de groep. Bij hen juist nieuwsgierig zijn naar de achtergrond van hun zwijgen, zonder te drammen. Hen de ruimte geven voor hun eigen manier te leren. Inleving doet vaak een hoop bij weerstand. Kijk zelf maar: Wat beschermt iemand die aangeeft geen zin heeft om iets verteld te krijgen? Wat beschermt iemand die aan geeft geen tijd te hebben en het onderwerp van de sessie niet zinvol te vinden? Ik krijg er direct beelden bij. En begrip. Jij?


Wil jij beter omgaan met weerstand bij je mensen of de teams die je begeleidt?

  • Coachend Leidinggeven is een praktische training waarin je leert hoe je medewerkers en collega’s op een opbouwende manier kan aansturen naar meer resultaat. Meer informatie >
  • In de training Teamcoaching en groepsdynamica leer je hoe je teams kan begeleiden naar meer resultaat en plezier, ook als de context uitdagend is of de samenwerking stroef verloopt. Meer informatie >
Vivian-Bastiaensen

Vivian Bastiaensen

Senior trainer

“Ik wil mijn waarheid spreken. En ik hoor graag de jouwe.”