Leren om jezelf te blijven
Dat is op zichzelf niet zo vreemd want voor de meesten van ons is dat ook heel lang het geval. Van jongs af aan krijgen en interpreteren we boodschappen over leren en ontwikkelen die vooral tot doel lijken te hebben dat we iets van onze oorspronkelijkheid inleveren of in ieder geval aanpassen. We worden bijvoorbeeld bovengemiddeld gewaardeerd als we lachen, vrolijk zijn, een ander een genoegen doen, presteren, ons zelf wegcijferen of onze negatieve gevoelens verstoppen.
Die waardering is heel belangrijk voor hoe wij ons verder ontwikkelen. Ieder mens is ervan afhankelijk. Het gedrag waarvoor we gewaardeerd worden, is het gedrag dat we uitbouwen en ons het meest ‘eigen’ maken.
Patronen
De vraag is wel hoe ‘eigen’ dit gedrag eigenlijk is. Vaak is het een aanpassing die we ooit deden en zo vaak herhaald hebben dat het een patroon is geworden. Het voelt natuurlijk om te handelen naar onze patronen, maar toch is het vaak iets anders dan ‘jezelf’ zijn en je eigen natuur en kwaliteiten recht doen.
Ik vind het niet zo gek dat mensen in de loop van hun leven het leren moe worden. Leren lijkt namelijk continu een appel te doen op je aanpassingsvermogen en dat aanpassen worden we op den duur spuugzat. Ik denk wel eens dat dat de echte weerstand tegen leren is: voor de zoveelste keer een deel van je eigenheid opgeven en jezelf in dienst stellen van wat de ander en de wereld van jou vraagt.
Leren en jezelf blijven, kan dat samen gaan?
In mijn optiek kan je niet echt leren zonder jezelf te blijven, sterker nog: door te leren word je eigenlijk steeds meer jezelf. Leren gaat juist over het weer toestaan van de miskende of verborgen delen van jezelf. Pas dan kan je weer beschikken over je volle vermogens.
Een voorbeeld
Een thema dat vaak terug komt in onze trainingen is het bewaken en aangeven van grenzen. Deelnemers geven aan dat ze dit gedrag niet in zich hebben. Ik geloof dat er geen mens is die dat van nature niet kan. Om ons aan te passen aan de wereld om ons heen hebben we afgeleerd om ons teveel kritisch te uiten, onze mening te geven, onze kwetsbaarheid te tonen of voor onszelf te zorgen.
Vorige week speelde ik met mijn nichtje van twee die sinds ze ‘Ik wil…’ kan zeggen bijna elke zin ermee begint. ‘Is mij!’ is ook zo’n zin die haar voor in de mond ligt.
Ik moest denken aan al die mensen, inclusief mezelf, die worstelen met het aangeven van grenzen en realiseerde me opnieuw dat het eigenlijk heel natuurlijk is om dat te doen. Heel oorspronkelijk en eigen. Maar dat kleine meisje van twee krijgt meer aaien over haar bol als ze haar rozijntjes deelt, dan wanneer ze met een strak gezichtje ‘Is mij!’ roept.
Denkfout
En zo werkt het voor alles wat we leren in ons leven. Op basis van de waardering die we ontvangen of de waardering die uitblijft, stellen we een groot deel van ons gedragsrepertoire samen. We raken er vervolgens vertrouwd mee en gaan geloven dat jezelf blijven voor een groot deel afhangt van het vasthouden aan die bekende patronen.
Het is een denkfout die ons allen vroeg of laat opbreekt.
Een training kan dan een manier zijn om opnieuw je patronen te verkennen, te kijken welke gedateerd zijn, welke je wilt behouden en welke een update nodig hebben.
Leren jezelf te blijven of weer iets meer te worden. Dát is wat mij betreft de belangrijkste les die je kunt leren.