Wat is nu de échte vraag?
Wanneer iemand een vraag stelt, zijn we – ja, ik ook – vaak geneigd direct inhoudelijk te antwoorden. Een voorbeeld uit ‘mijn trainingszaal’. Ik hoorde een deelnemer vragen: “Ik heb nogal moeite om mijn werk te structureren, hoe doe jij dat?”. Het antwoord van een andere deelnemer was: “Dan moet je een takenlijst maken en daar prioriteiten aan hangen; of koop even dat boek van Stephan Covey, die heeft er volgens mij ook iets over geschreven”. Ik keek naar de vragensteller; die beteuterd terugkeek. Wat ik zag was geen glimlach, of een gevoel van opluchting. Was dit voor hem een goed advies? Of…
Ik werk regelmatig met adviseurs of met mensen die adviestaken in hun functie hebben. Ik vroeg laatst een groep adviseurs of ze de neiging tot direct antwoorden of oplossen herkende. Dat was zo. Wat maakt het nu dat mensen direct met advies komen? Het meest genoemde antwoord was: “Dat is een automatisme; u vraagt, ik draai”. Maar met een beetje doorvragen kwamen ook deze antwoorden:
- “Dan voel ik me nuttig”
- “Dan help ik de ander, die kan dan verder”
- “Dan kan ik laten zien dat ik ergens deskundig in ben”
- “Daar ben ik toch voor aangenomen”
- “En ook wel: dan ben ik ervan af, want ik heb geen tijd.”
Wat is nu de échte vraag?
Nu doemt inmiddels wellicht de vraag op: ‘Wat is daar nou mis mee?’ Hij vroeg toch om advies?’ Mijn ervaring is dat er heel vaak een vraag wordt gesteld, maar dat dit niet het daadwerkelijke probleem is. Tijdens een oefening over ‘doorvragen’, kwam het echte vraagstuk naar boven: hij had zoveel werk, dat hij niet meer wist waar te beginnen.
Hij moest taken van een zieke collega overnemen en er werd hem gezegd dat ALLES prioriteit heeft. De angst bekroop hem dat hij geen goede kwaliteit zou leveren, of dat het niet afkwam. Hij wilde dat bespreekbaar maken met zijn leidinggevende, maar durfde dat niet. Hij was bang om als ‘niet capabel’ te worden gezien. Zelf koos hij voor de oplossing om dan maar efficiënter te gaan werken. En vanuit die gedachte stelde hij zijn vraag aan de rest van de groep. Maar was hij daar nu echt mee geholpen?
Komt tijd, komt raad
Een mooi gezegde, dat met betrekking tot het geven van een advies ons veel kan leren. Want hoe paradoxaal het wellicht ook voelt, snelheid is vaak niet een vriend van een goed advies. Dus op het moment dat iemand met een formele adviesvraag komt, of ‘gewoon’ tussendoor een vraag stelt, denk dan aan het volgende:
Neem de tijd! Onderzoek de feiten, maar ook vooral de gevoelens die een rol spelen. Luister. Neem waar. Wat zegt iemand echt? Wat zegt zijn of haar non-verbale communicatie jou en vraag door. Wat ervaart en voelt iemand, welke onderliggende zorg heeft iemand? Wat zou iemand echt graag willen? Waar heeft de adviesvrager behoefte aan?
Vraag wat iemand al zelf voor gedachten of antwoorden heeft rondom de kwestie die speelt. Wat maakt dat degene niet zelf tot actie overgaat? Vraag wat je voor de ander kan doen. Het antwoord kan zijn: “Ik wilde het alleen maar even delen” of “Ik wil graag jouw ervaringen horen”.
Een van jouw taken als adviesgever is de vraag helder te krijgen: Wat speelt er nu werkelijk? Neem niet aan dat de ander direct al zijn of haar kaarten open op tafel legt. Daar is vaak wat ruimte en vertrouwen voor nodig. Adviseren gaat dus zeker niet alleen om de inhoud. Emoties, politieke verhoudingen, persoonlijkheden en vooral vertrouwen spelen vaak een belangrijke rol.
Adviseren is dus veel meer dan ‘u vraagt, ik draai’. En eerlijk gezegd; dat maakt het ook zo boeiend!
Wil jij een stap zetten in je vakmanschap rondom ‘adviseren’? Ben je adviseur, of adviseer je veel in jouw functie? Je kan ons altijd bellen voor een ‘adviesgesprek’ ;).