Wat als je leiderschap niet benadert als iets dat je onder de knie moet krijgen, maar als iets dat je elke dag opnieuw mag onderzoeken? Wat als je fouten mag maken, niet alles hoeft te weten, en je eigen stijl mag ontdekken? Dat is precies wat kunstenaar Lucas De Man en leiderschapstrainer Jette Carolijn centraal stellen in hun training voor jonge leiders.

De training is een antwoord op het stereotype van de gestreste manager die probeert de touwtjes strak in handen te hebben. “Dat beeld dat een leider alles moet regelen, alles moet weten, de hele dag in zijn eentje moet beslissen – ik moet er niet aan denken,” zegt Lucas. “Ik ben juist kunstenaar geworden om vrij te zijn. En toen stond ik ineens aan het roer van een bedrijfje en moest ik leidinggeven aan een team. Prima, maar ik dacht: dan ga ik het wel op mijn manier doen. Niet volgens een managementboek, maar vanuit mijn kernwaarden.”

Lucas’ manier van leidinggeven draait om vertrouwen, openheid en samenwerking. “Ik wil geen top-downstructuur. Iedereen in ons team is volwassen. Ik check geen uren, ik controleer niet. Ik ga uit van eerlijkheid en initiatief. En als iemand liegt? Dan komt dat vanzelf aan het licht. Maar ik start niet vanuit wantrouwen.”

Jette vult aan: “Leiderschap begint met leiderschap over jezelf. Niet reageren vanuit reflexen, maar vanuit bewustzijn. Weten wat je belangrijk vindt, waar je waarden vandaan komen, en hoe je dat uitdraagt. Pas dan kun je goed een team aansturen.” Jette heeft de afgelopen twintig jaar de rol van de leider zien veranderen: van de hiërarchische baas naar de coachende leidinggevende. Lucas: “Maar dat betekent niet dat je als coach alleen maar aanmoedigt.” Een goede coach weet: elk team vraagt iets anders. “Soms moet je motiveren, soms streng zijn. Soms moet je vooral luisteren. En soms moet je iemand even op de bank zetten. Leiderschap is geen vaste rol. Het is afstemmen, steeds opnieuw. Net als in de kunst, het theatermaken of ondernemen, begint het met: ik weet het nog niet – laten we het samen onderzoeken.”

Die benadering maakt leiderschap minder zwaar. “Je hoeft het niet alleen te doen,” zegt Jette. “Sterker nog, als je het wél alleen probeert, brand je op. Veel jonge leiders raken overbelast omdat ze denken dat het zo hoort: alles dragen, altijd sterk zijn. Maar je mag delen, je mag hulp vragen, ook aan je teamleden, je mag leren.”

Lucas beaamt dat. “Ik vraag dagelijks hulp. Ik stel vragen. Ik geef het toe als ik iets niet weet. En juist daardoor wordt het werk leuk. Niet makkelijker per se, maar wel menselijker. Eerlijker. Je staat niet boven je team, je staat ertussen. En dan durven mensen ook naar jou toe te komen. Dan voel je: we doen dit samen.”

Lucas geeft een voorbeeld: “Ik had een keer een vergadering waarin ik veel te dominant was. Ik kwam boos uit een vorige meeting, projecteerde dat op mijn team en ging me gedragen als een bazige lul. Ik heb alle teamleden daarna persoonlijk een bericht gestuurd om mijn excuses aan te bieden. Iedereen was blij dat ik mijn fout toegaf; dan kun je daarna weer samen door.”

De training die Lucas en Jette ontwikkelden is dan ook allesbehalve een klassiek cursusje leiderschap. Geen flipovers met bulletpoints, maar ervaringsgerichte werkvormen, veel interactie en ook plezier. “We laten mensen letterlijk het gewicht van verantwoordelijkheid op hun schouders voelen,” vertelt Jette. “En dan ontdekken ze hoe ze dat los kunnen laten. Dat vergeet je nooit meer.”

Wat de twee hopen dat deelnemers zullen meenemen uit de training? “Dat leiderschap iets is dat je kunt vormgeven op jouw manier,” zegt Jette. “Leiderschap wordt pas zwaar als je denkt dat je het moet zijn in plaats van dat je het bént,” meent Lucas. “Maar als je durft te zoeken, te leren, te falen – dan wordt het licht. En eigenlijk ook heel leuk.”