Effectiever samenwerken met het Johari-venster

Goede communicatie en effectieve samenwerking op de werkplek wordt belangrijker naarmate er om meer resultaat gevraagd wordt. Steeds meer wordt herkend en erkend wat het nut van feedback geven hierbij is in combinatie met hoeveel informatie er over collega’s beschikbaar is. Die informatie wordt beschikbaar door jezelf open te stellen en je mening te geven. Het Johari-venster, ook wel Johari window, is een eenvoudig en helder kader om te inzicht te geven in de rol van beschikbare informatie op samenwerking. Het laat zien hoe communicatie en samenwerking te beïnvloeden zijn en welke plek en functie feedback hierin heeft.

Het Johari-venster

In het venster zijn vier kwadranten te onderscheiden die aangeven welke informatie bij wie bekend is:

Er is informatie bekend bij mij onbekend bij mij

bekend bij anderen
1
Vrije ruimte
3
Blinde vlek

onbekend bij anderen  
2
Privé
4
Het onbewuste

 

  1. Vrije ruimte, ook wel publieke ruimte genoemd: de informatie die bekend is bij alle partijen
    Dit is alle informatie die we al van elkaar weten. Wat we van elkaar kunnen zien (je gedrag, kleding, uiterlijk) en wat we al van elkaar gehoord hebben. Van de taken die we doen, interesses, hobby’s, hoe de vakantie is geweest, verliefd/verloofd/getrouwd, achtergrond, zorgen etc. Die informatie is dus bij beiden bekend en daar kan over gesproken worden, op teruggekomen worden.
  2. Privé ruimte: de informatie die wél bekend is bij jezelf maar niet bij anderen
    Hier gaat het over alle zaken die je nog niet gedeeld hebt en/of niet gaat delen. Bijvoorbeeld wat je precies in je vrije tijd doet, maar ook welke twijfels, negatieve gedachten of angsten je hebt. Dit kan wisselen van hele algemene informatie over eerdere functies, je marathonsuccessen van jaren geleden tot onderwerpen waar je je voor schaamt en die je liever niet wilt prijsgeven.
    Hoe grote je privé ruimte, hoe groter de kans dat mensen hersenspinsels krijgen. Aannames kunnen gemaakt worden, verhalen bedacht en dat alles zonder jouw input of verduidelijking.
  3. Blinde vlek: gedrag wat anderen wel zien maar waar je jezelf niet bewust van bent
    Dit kwadrant wordt ook wel de ‘bad breath area’ genoemd. Het gaat hier over informatie die bij anderen wel bekend is maar bij jezelf niet. En dat kunnen zowel leuke als minder leuke aspecten zijn waar je jezelf niet van bewust bent. Bijvoorbeeld dat je zoveel rust brengt of juist veel energie in het team. Dat je zo inspirerend bent door de verhalen die je vertelt of dat je door de vragen die je stelt anderen in beweging krijgt. Maar ook je stopwoordjes, zwabberende handgebaren, kribbige reacties of zwetende oksels met bijbehorende geur.
  4. Onbewuste: dit zijn de processen die zich in het onbewuste afspelen en dus bij beiden niet bekend zijn.
    Deze informatie is zowel bij jou als bij de ander onbekend. Deelnemers in onze trainingen kunnen  inzichten krijgen door gesprekken met elkaar of door feedback die ze krijgen. Ineens is je duidelijk waarom je doet wat je doet. Het onbewuste wordt bewust.

Wat heb je aan het Johari-venster?

Het uitgangspunt bij het Johari-venster is dat teams en groepen het prettigst samenwerken en een effectievere communicatie hebben als er veel vrije ruimte is. Dat wil zeggen dat het kwadrant ‘vrije ruimte’ groter is ten opzichte van de andere 3 kwadranten. Je hebt dan aanknopingspunten, herkenning, bevestiging, weet wat je wel/niet van elkaar kan verwachten, wat je aan elkaar hebt, er is minder miscommunicatie en je kan ook meer en beter rekening met elkaar houden.
De mate van noodzakelijke vrije ruimte hangt af van de taak die je als groep of team met elkaar te doen hebt.
Bij de start van een nieuwe projectgroep, een nieuw gevormd team na reorganisatie of een groep onbekende individuen die samen op groepsvakantie gaan, zal de vrije ruimte over het algemeen klein zijn. De kwadranten ‘privé’ en ‘blinde vlek’ zullen in dat geval domineren. Hoe vergroot je dan die vrije ruimte?

Het vergroten van de vrije ruimte

De vrije ruimte kun je op twee manieren vergroten en daar komt dan ook gelijk de waarde van feedback geven om te hoek zetten.

  1. Door het verkleinen van je blinde vlek door feedback te vragen
    Daar heb je elkaar voor nodig, het heet niet voor niets een’ blinde vlek’. Veel deelnemers komen naar een training om hier informatie over te krijgen. Je kunt je pas ontwikkelen als je weet hoe je overkomt, als je snapt wat je doet, oproept en welk effect je hebt. Dit kun je doen door feedback te gaan vragen. Doordat het onbekende nu bekend is kun je jezelf sturen in verandering. Dit is een win-win: positief voor jezelf (kleinere blinde vlek) én ook voor de onderlinge samenwerking (grotere vrije ruimte).
  2. Door het verkleinen van je privéruimte door je meer open te stellen (zelf-onthullingen te doen)
    Feedback geven is een voorbeeld van een privé-onthulling. Je beschrijft immers het gedrag en het effect dat een ander op jou heeft. Je slaat nu 3 vliegen in 1 klap: Je verkleint je privéruimte, verkleint de blinde vlek en vergroot de vrije ruimte.
    Een privé-onthulling is zo groot of klein als je het wilt maken. Het gaat over jezelf meer openstellen. Van je mening geven, je twijfels uiten, vertellen over een negatieve ervaring, ziekte in het gezin, meer over jezelf vertellen (achtergrond, opleiding, passies, kwaliteiten, valkuilen etc).

Al deze informatie zorgt er voor dat mensen je beter kunnen plaatsen, begrijpen, ondersteunen, op waarde kunnen schatten en inzetten op bepaalde taken. Het is niet de bedoeling dat je alles van je privé-ruimte deelt. Dat is zelfs niet eens wenselijk. Het gaat er om dat je afhankelijk van de taken die je te doen hebt, de context waarin je werkt en de mensen met wie je samen werkt, kunt inschatten of het delen van privé-informatie bijdraagt aan de samenwerking. Vaak denken mensen namelijk dat een ander helemaal niet zit te wachten op persoonlijke informatie terwijl er ondertussen veel onduidelijkheid, ruis en onbegrip heerst.

Hoe groot of klein is jouw vrije ruimte?

Nu je bovenstaande gelezen hebt ben ik benieuwd hoe jij de vrije ruimte ervaart in de groepen /teams waar je deel van uit maakt.

  • Hoe is het nu en zou je het anders willen?
  • Wie heb jij feedback te geven of te vragen?
  • Hoe zou je je meer kunnen openstellen of wat zou jij meer willen delen vanuit je privéruimte?

Essentie

  • Hoe meer je van elkaar weet (hoe groter de vrije ruimte), hoe beter de communicatie en samenwerking.
  • Hoe meer inzicht en informatie over je eigen blinde vlekken en privéruimte, hoe beter je jezelf kunt sturen, beïnvloeden en dus kunt ontwikkelen.

Gun jezelf, je team en je organisatie die vrije ruimte, gooi het venster open!!!

Wil je meer lezen en weten over feedback geven en het Johari-venster? Download hieronder dat het hoofdstuk Feedback uit ons boek Leidmotief!

Download bijlage

{{ currentTab.tab_naam }}


{{ field.naam }} *

    {{ name }}



{{ field.naam }}

{{ field.omschrijving }}

Vorige

Je gegevens worden verstuurd. Even geduld alstublieft...