Veranderende wereld vraagt om Co-Creatief Leiderschap

De afgelopen twintig jaar is er door wetenschappers veel geschreven over veranderingsmanagement. Professor John Paul Kotter heeft vijfentwintig jaar geleden acht chronologische fases beschreven die relevant zijn voor een succesvolle implementatie van veranderprocessen.

Zowel de afgelopen jaren als ook in de toekomst hebben organisaties en managers te maken met een wereld waarin alles sneller gaat en waar onzekerheid en complexiteit alsmaar toeneemt. Om effectief op dynamische organisatie- en omgevingsontwikkelingen te kunnen inspelen, wordt van de manager gevraagd dat zij in een steeds veranderende organisatiecontext in staat moet zijn om op een (co)creatieve manier oplossingen voor complexe vraagstukken te bedenken.

Deze wetenschap onder ogen ziend, roept dan ook de volgende vragen op: ‘Hoe ziet deze snel veranderende wereld er uit?’, ‘Wat betekent dit voor de organisatie?’, ‘Hoe houd je als leidinggevende jezelf staande in?’.  ‘Wat vraagt dit qua leiderschap(stijl)?’ en ‘Welke competenties en vaardigheden moeten daarvoor ontwikkeld zijn of worden?’.

Welkom in de VUCA-wereld

De principes van de VUCA wereld komen eind jaren ’80 van de vorige eeuw uit het Amerikaanse leger. Rond de eeuwwisseling wordt de term ook in een maatschappelijke context gebruikt in organisatieadvies. Daarnaast zorgt de toename van technologie en de digitale transformatie ervoor dat organisaties de komende jaren meer te maken krijgen met een wereld die steeds meer ‘VUCA’ wordt: snel veranderend (‘Volytile’), onzeker (‘Uncertain’), complex (‘Complex’) en dubbelzinnig (‘Ambiguous’). Dit vraagt van bedrijven en van managers het vermogen om daar effectief op in te kunnen spelen. Door vanuit visie dynamische, wendbare systemen te ontwikkelen die bij de organisatie(context) past. Door flexibele werkvormen te creëren en de manier van werken daarop aan te passen. Dus geen strakke aansturing vanuit geformuleerde kaders of concrete, dichtgetimmerde plannen, maar meer vanuit een procesmatige, samenwerkingsgerichte benadering.

Wordt een Leider

Bovengenoemde ontwikkelingen vragen van managers ook om het tonen van nieuw Leiderschap. Dit betekent onder andere het vanuit een open en nieuwsgierige opstelling leren begrijpen hoe de wereld in elkaar steekt en wat dit van de organisatie en de mensen vraagt. Dit vraagt om een nieuwe manier van denken en zijn. Om rationeel en gevoelsmatig verbinding te maken met jezelf en met anderen. Het regelmatig stilstaan bij wat je waarneemt, hierop reflecteren en op basis van gezamenlijk verkregen inzichten richting geven aan team- en organisatieprocessen. Dus niet vanuit een coördinerende, bepalende rol, maar meer vanuit verbindend, dienend en gedeeld leiderschap. Een Leider die als een soort ‘spin in het web’ al faciliterend randvoorwaarden creëert om vanuit samenwerking tot co-creatie te komen. Waarbij vanuit een gezamenlijke overeenstemming, enthousiasme en daadkracht alle teamleden invloed hebben het proces en het uiteindelijke resultaat. Om dit goed te kunnen doen, moet de manager in ieder geval in staat zijn om het gevoel van onzekerheid, dubbelzinnigheid te kunnen verdragen, de regie los te laten en zich leren ondergeschikt te maken aan het (groeps)proces. Dat is op zich al een lastige klus om te doen!

Werk aan de winkel

Om het gevoel van ambiguïteit te kunnen tolereren, moeten managers afleren terug te vallen op controlemechanismen die niet werkend zijn en hun aandacht niet direct richten op het snel ‘fixen’ van de situatie. Het is juist een uitdaging om bij dat gevoel van ‘het niet weten’ te blijven en je hierin kwetsbaar naar anderen op te stellen. Door vanuit een oprechte, nieuwsgierige contacthouding de dialoog aan te gaan en de verbinding met anderen te zoeken. Regelmatig zien wij in onze trainingen en assessments deelnemers die met dit thema worstelen en die moeite hebben om vanuit een authentieke, procesmatige aanpak gezamenlijk richting te geven aan de voortgang van organisatieprocessen.

Door regelmatig op gesignaleerde gedragspatronen en onderliggende overtuigingen te reflecteren, door concrete feedback te geven en met nieuw gedrag te experimenteren, nodigen wij Leiders uit om op authentieke, creatieve wijze de organisatie, zichzelf en anderen te leiden. Elke dag weer!