Kun je slimmer worden met evenveel denkkracht?

Organisaties veranderen voortdurend. De complexiteit in vraagstukken en informatieverwerking die daarmee gepaard gaat, vraagt van leidinggevenden dat zij op meer abstract (strategisch) niveau kunnen analyseren en denken. Om een genuanceerd beeld te krijgen, wordt dit bij ons in verschillende assessmentonderdelen (capaciteitentests, rollenspel en interview) gemeten. Als assessment adviseur ontmoet ik regelmatig managers die in hun CV en tijdens het interview vermelden dat het analytisch vermogen bij hen een sterk ontwikkelde competentie is. Toch blijkt soms dat zij minder bedreven zijn in het onderzoeken, (be)oordelen en afhandelen van meer complexe vraagstukken of problemen. In deze blog wil ik aandacht besteden aan in hoeverre ‘analytisch vermogen’ te ontwikkelen is en welke rol het abstract-redeneervermogen hierin speelt.

De pragmatische aanpak

Twee weken geleden sprak ik een manager die onder andere verantwoordelijk was voor het implementeren van een (cultuur)veranderingsproces en het mogelijk op langere termijn herstructureren van zijn afdeling. In zijn CV gaf hij aan over een helikopterview te beschikken. Volgens hem wist hij in zijn werk snel tot de kern van zaken door te dringen. In het interview en vooral in het rollenspel bleek hij met name op aannames en gevoel vlot zaken te analyseren en tot handelen over te gaan. Hoewel deze leidinggevende dacht zicht te hebben op wat er speelde, bleek uit zijn analyse van de situatie dat hij relevante informatie over het hoofd zag. Daarnaast trok hij op basis van weinig informatie onjuiste conclusies, waardoor aangedragen oplossingen minder passend waren.

Ga methodisch te werk

Om beter zicht te krijgen op wat er bij complexe problemen of vraagstukken daadwerkelijk speelt, is het zinvol om methodisch onderzoek te plegen. Vooral op het gebied van interactieve probleemanalyse is het mogelijk om door middel van het systematisch inzetten van LSD-gespreksvaardigheden (Luisteren, Samenvatten en Doorvragen) op operationeel niveau zicht te krijgen op wat er daadwerkelijk speelt. Dus in aanpak vertragen en vanuit een oprechte, eerlijke en nieuwsgierige (OEN-)houding verkregen informatie vanuit verschillende invalshoeken ontrafelen, verbanden tussen relevante gegevens leggen, op meer abstract niveau hoofd- van bijzaken scheiden en verkregen inzichten tot de kern brengen.

Divergent analyseren

Nu kun je op operationeel niveau op basis van ervaringskennis en het inzetten van bovengenoemde analytische vaardigheden een eind komen. Wanneer complexe vraagstukken vanuit tactisch of strategisch perspectief moeten worden geanalyseerd en afgehandeld, dan is de inzet van praktische analytische vaardigheden niet afdoende. Dan wordt er juist een beroep gedaan op het verbale en non-verbale abstract-redeneervermogen van iemand. Dit betekent dat hij of zij in staat moet zijn om ‘boven de materie te hangen’ en vanuit verschillende invalshoeken – van abstract naar specifiek – informatie moet kunnen onderzoeken. Hoewel oefening in enige mate kan helpen, is het vermogen om divergent te analyseren lastig te ontwikkelen. Naast vaardigheid doet het vooral ook een beroep op iemands (aangeboren) cognitieve denkkracht.

Je moet het wel kunnen

Uit het assessment bleek dat de eerdergenoemde manager op operationeel niveau zaken afdoende kon analyseren en duiden. Daarnaast zagen wij dat hij moeite had om abstracte vraagstukken logisch te doorgronden. Hij beschikte dus over een minder sterk ontwikkelde cognitieve denkkracht en dit heeft een remmend effect op de ontwikkelbaarheid van zijn analytisch vermogen. Je kan als het ware concluderen dat je met dezelfde denkkracht wel wat stappen kan maken om ‘slimmer’ te worden en praktische zaken sneller te kunnen duiden, maar dat daar dus ook grenzen aan zitten.

Hoewel dit voor deze manager slecht nieuws was, hebben wij ons ook gericht op competenties en vaardigheden die bij hem wel goed ontwikkelbaar waren. Door dit tijdens het assessment te onderzoeken, te duiden en concrete adviezen te formuleren, voelde hij zich als persoon en in zijn ontwikkelpotentieel in sterke mate door ons gezien. En kon zijn werkgever zijn kwaliteiten en talenten optimaal inzetten. En dat is wat wij bij Van Harte & Lingsma elke dag weer doen.

Wil jij meer lezen over onze assessments? Klik dan hier.

Het artikel ‘Kun je slimmer worden met evenveel denkkracht?’ is geschreven door onze assessment adviseur Bert de Groot.