De man met de hamer
De afgelopen jaren wordt in diverse media de noodklok geluid over het feit dat een op de zes medewerkers op het werk uitvalt door stress- en burnoutklachten. Als arbeidspsycholoog ben ik zelf ook geïnteresseerd in wat stress met het functioneren van mensen doet. Ik heb er in de jaren negentig drie jaar onderzoek naar gedaan en ook meerdere boeken over dit thema gelezen. Veel van onze trainingen en onze ontwikkelassessments dragen zichtbaar bij aan het zicht krijgen op hoe stress werkt en hoe daar op een vitale manier mee om te gaan. Nu zul je denken dat kennis helpend kan zijn om stressklachten voor te zijn. Zolang je bewust stilstaat met hoe het met je eigen ervaren stressniveau staat en bij tijd en wijle onderhoud aan jezelf pleegt, is het goed te hanteren. Wanneer je minder doet aan stressmanagement en zelf onvoldoende herstelmomenten inlast, kom je op een gegeven moment net zoals ik de man met de hamer tegen!
‘Die zag ik niet echt aankomen’
Het afgelopen jaar heb ik veel energie gestoken in mijn werk, het volgen van een opleiding én het meedoen aan (ogenschijnlijk leuke) vrijetijdsbestedingen. Dus dat was op meerdere terreinen inspanningen leveren en de diverse ballen hooghouden. Hoewel ik merkte dat de vermoeidheid de laatste tijd wat toenam, ik wat gehaast was en de kwaliteit van slapen minder werd, had ik het idee de zaken wel onder controle te hebben. En als een ware Mr. Nice Guy wilde ik natuurlijk anderen niet teleurstellen en zowel in werk als in privé aan mijn verplichtingen voldoen. Dat betekende de lat hoog leggen (‘ik moet dit goed doen, want…’), lange dagen maken, veel in je hoofd zitten en energie stoppen in het neerzetten van resultaat. De stress was enigszins voelbaar, maar ik had wel het idee dat ik ‘lekker bezig was’. Totdat op een zaterdagochtend op het voetbalveld mijn hoofd en lichaam plotseling begonnen tegen te sputteren. Duizeligheid, misselijkheid en wankel lopen waren het gevolg. Uiteindelijk was de boodschap van mijn hoofd en lichaam: ‘Bekijk het maar, ik stop er mee’. Dat was dus behoorlijk schrikken.
Wake up call
Opeens lag ik op de spoedeisende hulp in een ziekenhuis aan allerlei draadjes en monitoren. Ik merkte ook dat ik extreem vermoeid was en dat ik realiseerde dat ik veel van ‘mijn lijf en leden’ heb gevergd. Vooral ook het moment dat mijn gezin bij mij aan het bed zat, besefte ik dat ik niet alleen mijzelf maar ook hen in zekere zin tekort had gedaan. Gelukkig bleek uit de diverse onderzoeken dat er geen ernstige dingen te zien waren. Wel werd gezegd dat mijn evenwichtsorgaan ‘uit balans’ was, dat de oorzaken daarvan lastig te duiden zijn en dat ik vooral mijn rust moest nemen. Dat betekende voor mij allereerst zaken leren loslaten en bewust afstand nemen om te herstellen. Nou dat was in het begin wel een worsteling. Ondanks de vermoeidheid stond mijn hoofd nog steeds in de actiestand. Verder was er ook een schuldgevoel (‘ik heb mijzelf en anderen teleurgesteld’) dat het accepteren van de situatie aanvankelijk in de weg stond. Door op het werk en privé ondersteuning te zoeken, mijn zorgen te delen en bewust rustmomenten in te plannen, heb ik de eerste stappen tot herstel ingezet.
Zoeken naar balans
Het begin is er, maar er is nog een weg te gaan. Eén die gericht is op bewust keuzes maken en op prioriteiten stellen. Op een meer gestructureerde en gedisciplineerde manier balans aanbrengen in mijn stressmanagement en energiehuishouding. Dit betekent ook rust en ruimte creëren om te ontspannen, te ontladen, contact met maken met mijn gevoel en dit tijdig met anderen te delen. Verantwoordelijkheid nemen en keuzes maken betreffende mijn eigen vitaliteit en hierin persoonlijk leiderschap tonen. Het weer zoeken naar een gezonde balans tussen in- en ontspanning, tussen denken en voelen en tussen anderen helpen en grenzen stellen. Al met al ben ik dus gelukkig meer dan een inhoudelijk deskundige. De ervaring, door (beperkte) schade en (een beetje) schande, is uiteindelijke de weg naar wijsheid.