De kracht van kwetsbaar leiderschap

Als assessment adviseur onderzoek ik dagelijks het leiderschapsgedrag van (potentiële) managers. Daarbij zetten zij over het geheel genomen effectieve vaardigheden in om het gedrag van anderen te beïnvloeden. Toch zien wij regelmatig dat leidinggevenden geneigd zijn om moeilijke gesprekken of lastige situaties uit de weg gaan. Vaak hebben zij moeite met het verdragen van onzekerheid. Dus de angst om ‘niet te kunnen’ of ‘niet te weten’. De daarbij gepaard gaande gevoelens van schaamte (‘het de door de mand vallen’) en de gedachte dat je zwakte niet mag tonen, ondermijnen het (ver)tonen van waarachtig leiderschap. Zo sprak ik drie weken geleden een jonge manager die graag klaarstond voor haar teamleden en die bij gevoelens van ongemak geleerd had om dit te negeren en ‘sterk te zijn’. Vooral in het rollenspel waarbij zij met tegenspel werd geconfronteerd, vond zij het lastig om zich kwetsbaar op te stellen en het gedrag van de ander te beïnvloeden. In deze blog ga ik in op kwetsbaar leiderschap en wat er nodig is om dit effectief in te zetten.

Kwetsbaar leiderschap

In de traditionele managementwereld was het not done als je je als manager kwetsbaar opstelde. Het begrip werd vaak verbonden met zaken als ‘zwak en soft zijn’, ‘je ondergeschikt maken’, ‘ineffectief leidinggeven’. Toch hebben de onderzoeksinspanningen van professor Brené Brown[1] ertoe geleid dat er draagvlak is ontstaan voor het verankeren van moed en durf in leiderschap. Kwetsbaar leiderschap is de moed om te laten zien dat je zaken die spelen niet onder controle hebt. Om dit te kunnen, vraagt dit de bereidwilligheid om je te verbinden met mensen. Daarnaast ook compassie te voelen voor anderen en vooral ook voor jezelf. Ten slotte ook het vermogen om ervaren ongemak te hanteren en het lef te hebben om te benoemen wat er daadwerkelijk speelt.

Ongemak durven omarmen en uiten

Om het gevoel van onzekerheid, angst en schaamte te doorbreken, is het belangrijk dat je als manager jezelf toestaat om dit gevoelsmatig te doorleven. Hiervoor is het hebben van zelfinzicht en het durven open staan voor en het tonen van emoties essentieel. Concreet betekent dit de tijd nemen om op de impact die lastige ervaringen op jouw manier van denken, voelen en handelen hebben, te reflecteren. Wanneer het je lukt om bij het gevoel van ongemak te komen en dit te omarmen is de eerste stap genomen. De volgende is de moed hebben om richting je medewerkers te uiten wat je gevoelsmatig bezighoudt. Dus vanuit een verbindende en open gesprekshouding de dialoog met hen aangaan.

De dialoog aangaan

Om de dialoog aan te kunnen gaan, moet je je als manager kunnen verplaatsen en inleven in anderen. Dus het geduld en het vermogen hebben om goed te luisteren, om jezelf in het gesprek mee te nemen en te benoemen wat jij waarneemt, ervaart en wilt. Verder de bereidheid tonen om in jouw aanpak meer ‘naast’ dan ‘boven ‘ jouw medewerker te gaan staan. Dus vanuit een meer gelijkwaardige positie samen naar oplossingen voor vraagstukken zoeken.

Durf te leiden

Het effectief inzetten van kwetsbaar leiderschap is een proces van trial and error. Van het leren accepteren dat het oké is om het niet te weten en de controle niet te hebben over de situatie. Wanneer je als manager durft te leiden, dan ga je medewerkers ook voor in het vanuit een open, luisterende houding investeren en bestendigen van samenwerkingsrelaties. Natuurlijk is het niet effectief als je als leidinggevende continu kwetsbaarheid inzet om richting te geven aan het gedrag van anderen. Een taakgerichte aansturing is ook gewenst om geformuleerde doelstellingen te behalen. Daarom is het gedoseerd en vanuit de juiste intentie inzetten van kwetsbaar leiderschap de beste manier om werkprocessen en het team aan te sturen. De bovengenoemde manager uit het assessment heeft haar eerste stappen leren zetten in kwetsbaar leiderschap. Zij heeft haar angst om zich kwetsbaar op te stellen enigszins overwonnen en ervaren wat het haar brengt als ze in gesprekken meer benoemt wat zij voelt. Om zich hierin te verder te bekwamen heeft zij ons advies opgevolgd en een coach gezocht die haar hierin kan ondersteunen.

Het blijft nog steeds zo mooi om met deelnemers te blijven zoeken naar die soms ingewikkeld lijkende balans tussen kracht en kwetsbaarheid. Soms lijkt een assessment in die zin gewoon op het leven!

[1]Brown, B. (2019) Durf te leiden: De kracht van kwetsbaarheid voor moedige leiders.