De Kracht van het Niet Weten

Als assessment adviseur zie ik dagelijks deelnemers die hun uiterste best doen om zich extra in te zetten om een positieve indruk op mij te maken voor de geambieerde functie. Ik zie dan gedreven, resultaatgerichte professionals die met de nodige (prestatie)spanning het onderzoek ingaan. Door onze informele, persoonsgerichte aanpak lukt het ons bij Van Harte & Lingsma altijd om mensen op hun gemak te stellen en hen te stimuleren om vooral zichzelf te zijn én te blijven. Toch is het doen van een assessment en vooral de simulatie voor sommige deelnemers een bron van stress. Vaak wordt hun gedrag getriggerd door gedachten als ‘ik moet het goed doen’ of ‘ik moet het weten’ die dit veroorzaken. Ik herken zelf de worstelingen die zij meemaken en de spanning die ‘moeten presteren’ soms oplevert. Zeker als je het opeens niet meer weet!

Afbreukrisico’s

Als assessment adviseur zie ik dat deelnemers vanuit dit thema (het Niet Weten) geneigd zijn om in gesprekken op drie manieren afbreukrisico te vermijden. De eerste is dat mensen geneigd zijn om vanuit het ‘sterf- of overleefprincipe’ de strijd aan te gaan (vechten). Vanuit een soort ‘strepen-op-de- schouder-principe’ (machtsverhouding) wordt dan op een directe, confronterende manier richting gegeven aan anderen en naar het doel toegewerkt. De tweede is dat mensen vanuit een gevoel van onmacht vluchtgedrag vertonen en in het gesprek een soort ‘ja, maar…’ discussie aangaan. Er wordt dan positie ingenomen, maar in verdediging en argumentatie worden zaken vooral aan omstandigheden buiten henzelf toegewezen (vluchten). De derde strategie is dat mensen in mentaal en fysiek opzicht geneigd zijn om hun eigen functioneren in de concrete werkelijkheid van de dagelijkse praktijk te ontlopen (bevriezen). Dat doen zij door zich bijvoorbeeld in gesprekken, vanuit een soort onzekerheidsgevoel (‘ik ga dit niet zeggen, want dan val ik door de mand’), afwachtend op te stellen.

Ambiguïteitstolerantie

Als voormalig ‘Mr. Nice Guy’ en perfectionist herken ik mijzelf vooral in het laatstgenoemde scenario. Met name in groepen vond ik het spannend om in het middelpunt van de belangstelling te staan, mijn visie op zaken te geven en mijzelf kwetsbaar op te stellen. De gedachte dat ik het goed moest doen en kennis van zaken moet hebben, werkte soms dan verlammend. Mijn gedrag werd dan door een irrationele gedachte (‘als ik dit fout zeg, val ik door de mand’) negatief beïnvloed. Dit resulteerde dan in het tonen van ‘duikgedrag’. Zolang ik maar op de achtergrond bleef en niet aan de discussie deelnam, dan kon ik het gevoel van onzekerheid tolereren en hoefde ik mij ook niet te schamen. Want stel je voor dat ik het niet weet, dan zullen de anderen mij wel dom vinden! Het gevoel door anderen beoordeeld en afgewezen te worden was de leidende factor voor mijn ineffectieve gedrag.

De schaamte voorbij

De realisatie dat ik mijzelf, door mijn reactieve opstelling, niet ontwikkelde en ook geen toegevoegde waarde aan de samenwerking leverde, heeft mij wel wakker geschud. Dat mensen niet over mij oordelen, maar juist met mij meedenken en inbreng waarderen. Dat als ik mijzelf serieus neem en liefde voel voor wie ik ben en wat ik doe, dat ik vanuit een ‘oké, ik weet het niet mindset’ deelneem aan gesprekken. Het heeft mij geleerd dat juist het toegeven dat ik het ook niet weet en dat ik het schaamtegevoel daarbij tolereer, mijzelf meer openstel om fouten te maken en ‘blij te blunderen’. Ik merk dat de kracht van ‘het Niet Weten’ ook deuren naar het opdoen van nieuwe kennis en ontwikkeling opent, omdat het mij stimuleert en motiveert om te leren. En ik besef dat ik profijt heb van het vragen om hulp en mijzelf nog meer ontwikkel als ik mij kwetsbaar naar collega’s en mijn leidinggevende opstel. Ik merk dat het oké is als ik het niet weet en dat dat juist leidt tot meer verbinding met de mensen om mij heen. Dat ik me daardoor in persoonlijk en professioneel opzicht ontwikkel. En dat is waar wij bij Van Harte & Lingsma elke dag mee bezig zijn!