De kracht van empathisch luisteren

Als assessment adviseur spreek ik vaak leidinggevenden die ervan overtuigd zijn dat zij over empathisch vermogen beschikken. Laatst zag ik in een assessment een manager die vertelde dat zij over een sterk inlevingsvermogen beschikte. In de praktijksimulatie, waarin zij een medewerker moest aanspreken op normoverschrijdend gedrag en met enige weerstand werd geconfronteerd, luisterde zij even en toonde zij kort begrip voor de situatie van de ander. Vanuit een zekere behoefte om de situatie ‘snel te willen fixen’, zette zij haar inlevingsvermogen vooral instrumenteel in om een concreet resultaat te behalen. Het gevolg was dat er langs elkaar heen werd gesproken en de medewerker zich niet echt begrepen voelde. Als voormalig verpleegkundige heb ik geleerd om vanuit professionele betrokkenheid empathisch te luisteren. Het is een eigenschap die, naast regie nemen en richting geven, ook voor leidinggevenden essentieel is om het gedrag van teamleden adequaat te beïnvloeden. In deze blog wil aandacht besteden aan hoe je empathie als kracht kunt inzetten.

Empathie: wat is het eigenlijk?

Empathie is afkomstig van het Griekse woord ‘empatheia’, wat invoelen betekent. Empathische mensen hebben de vaardigheid om zich in de gedachten van anderen te verplaatsen. Daardoor zijn zij in staat gevoelens en standpunten van de ander te begrijpen en laten zij zich hierdoor in hun handelen leiden. Om authentiek empathisch te zijn is het belangrijk dat je verbale en non-verbale communicatieboodschappen goed kan waarnemen en ‘lezen’. Daarnaast zijn ook het actief kunnen luisteren en het op affectieve wijze kunnen overbrengen van je boodschap belangrijk. Dus het signaleren van gedrag (waarnemen), de vaardigheid om in ‘het hier-en-nu’ met volle aandacht en energie bij de ander te zijn (luisteren) en het in interactie geven van gevoelsreflecties.

Begrip willen hebben, is de ander eerst begrijpen

Bij weerstand zijn leidinggevenden vaak hard aan het werk om draagvlak voor standpunten, ideeën en oplossingen te verkrijgen. Dat zie je bij de manager in het voorbeeld dat ik hierboven beschreef. Je neiging is om actief te zijn, terwijl het belangrijk is, dat je je handelen eerst juist vertráágt. Mijn advies is dat je jezelf toestaat om je eigen doelen in het gesprek meer los te laten. Leun achterover, verplaats je in de ander en heb geduld. Geef de ander ruimte, laat stiltes vallen en luister gericht, volgens de LSD-methode (Luisteren, Samenvatten, Doorvragen). Geef aan wat je ziet bij de ander en durf op relatieniveau te benoemen welke gevoelens je bij de ander waarneemt. Het onderzoeken van het gevoel van de ander, in- en meeleven met de ander is essentie van empathisch luisteren. Vanuit verkregen verbinding kun je dan weer richting geven aan het gedrag van de ander.

Maar neem jezelf ook mee!

Concreet betekent dit dat in het communicatieproces ruimte is gecreëerd om vanuit aansluiting met de ander te sturen op jouw doelen en belangen. Dat het mogelijk is om in interactie op relatieniveau de ander concreet feedback te geven. Dat je mag benoemen wat je waarneemt, zelf gevoelsmatig ervaart en wat je wenst of wilt. Om juist met impact richting te kunnen geven aan het gedrag van anderen is het belangrijk dat je dynamisch kan balanceren tussen vertragen en versnellen in aanpak en tussen het afstemmen, inleven en het sturen op jouw doelen. Hoewel dit voortdurend oefening en (zelf)reflectie vergt, heeft de manager in bovengenoemd voorbeeld haar eerste stappen gezet om empathisch te luisteren. Om vanuit een meer gebalanceerde aanpak en vanuit persoonlijk leiderschap effectiever het gedrag van anderen te beïnvloeden. En dit is waar wij bij Van Harte & Lingsma elke dag mee bezig zijn!

 

Wil jij meer lezen over onze assessments? Klik dan hier of download de brochure voor meer informatie.