De kracht van Autonoom Leiderschap

Regelmatig krijg ik van managers te horen dat zij het belangrijk vinden om in werk- en veranderprocessen zelfstandig beslissingen te kunnen nemen. Deze behoefte aan keuzevrijheid lijkt zich dan te manifesteren vanuit een intrinsiek, persoonlijk verlangen naar zelfbeschikking. Een dieperliggende wens om onafhankelijk te zijn en eigen keuzes te kunnen en mogen maken. Dat men op basis van eigen kracht de vrijheid heeft om zelf of samen oplossingen voor problemen te bedenken en deze ook uit te voeren. Hoewel het verlangen er vaak is, blijkt dat het in de praktijk toch anders uitpakt.

Zo sprak ik twee weken geleden een assessment deelneemster die het afgelopen jaar als teammanager leiding gaf aan een veranderproces op haar afdeling. Hoewel zij tevreden was over de vrijheid die zij kreeg om zaken te sturen, gaf zij ook te kennen de (zelf)regie niet altijd in handen te hebben. Het kwam wel eens voor dat zij ‘knel kwam te zitten’ tussen de beslissingen die door het management werden genomen en de belangen van haar team. Hoewel zij zich naar beide partijen loyaal probeerde op te stellen, conformeerde zij zich uiteindelijk naar wat het management van haar vroeg. Ook in het rollenspel zagen de acteur en ik dat zij bij het nemen van lastige beslissingen in een innerlijk (loyaliteits)conflict terecht kwam. Zij vond het lastig om een onafhankelijk positie in te nemen en vanuit zelfregie effectief richting te geven aan de situatie. In deze blog wil ik het hebben over autonoom zijn. Wat is autonoom gedrag, wat kan het in de weg staan en wat is er voor nodig om autonoom leider te worden?

Autonoom zijn

Zelfstandig, onafhankelijk, ongebonden en vrij zijn. Dit zijn enkele woorden die als synoniem worden gebruikt om autonoom zijn te duiden. Zo’n persoon blijft dicht bij zichzelf, onafhankelijk van de mening van anderen. Daarbij zet hij/zij zonder innerlijke remmingen (zoals ambivalente gevoelens of conflicten) bepaald gedrag vrijwillig in. Om autonoom te zijn betekent het dat je jezelf goed moet kennen. Dat je zicht hebt op wat jouw persoonlijke waarden, normen en overtuigingen zijn en dat je weet wat je innerlijk drijft en motiveert en daarnaar handelt en leeft. Dat je je eigen koers kent en zonder schroom en met overtuiging ‘nee’ tegen dingen durft te zeggen die niet bij je passen. Toch blijkt het dat veel mensen dit niet kunnen of durven. De behoefte om ergens bij te horen, erkenning of acceptatie bij anderen te zoeken over wie je bent, zorgt ervoor dat zij zich afhankelijk en loyaal opstellen.

Wie leidt wie

Hoe je tijdens je opvoeding hebt geleerd om met emoties en gevoelens om te gaan, kunnen voor een deel bepalen hoe je met lastige situaties omgaat. Bij mensen die zich in hun jeugd veilig en geborgen hebben gevoeld en die door hun ouders gestimuleerd zijn om hun persoonlijke grenzen te verkennen en aan te geven, is de kans groot dat zij autonoom gedrag zullen ontwikkelen. Personen die dit minder hebben ervaren, kunnen meer moeite hebben om zich onafhankelijk en kwetsbaar op te stellen. Hun angst voor afwijzing kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat zij een copingstrategie hebben ontwikkeld waarbij zij ‘onder de radar blijven’ en conflicten vermijden. Zij neigen zich dan meer aan anderen te conformeren of zij zoeken snel een oplossing om uit de situatie te komen. Hierdoor kan het zijn dat zij hun positie of de mogelijkheid ondermijnen om vanuit persoonlijk leiderschap effectief richting te geven aan mensen of aan de omstandigheden waarin zij verkeren. Zij nemen dan niet echt de leiding, maar zij worden door anderen geleid.

Autonoom Leiden

Autonoom kunnen zijn en leiden wil niet zeggen dat het de bedoeling is dat je je heel assertief en zelfzuchtig moet gaan gedragen. Het vraagt vooral om het vermogen om, vanuit zelfreflectie en afstemming met jouw persoonlijke waarden, bewuste keuzes te maken en die op adequate wijze in te zetten en af te stemmen met jouw omgeving. Om een duurzame verandering tot stand te brengen, is het belangrijk dat voor het ontwikkelen van autonoom leiderschap vooral de mens als persoonlijk leider als uitgangspunt wordt genomen. Dat stapsgewijs wordt afgepeld wat er zich onder jouw laklaag (gedachten, emoties, gedrag) bevindt. Dat niet (alleen) op vaardigheidsniveau allerlei zaken worden toegevoegd, maar dat je vanuit een coachende, zelfreflectieve aanpak leert ontdekken en zien wie jij daadwerkelijk in de kern bent. Dus dat jij zicht krijgt op wat je in de bron drijft en wat jouw kernwaarden en overtuigingen zijn.

De bovengenoemde deelneemster heeft tijdens het assessment haar eerste ontwikkelstappen richting autonoom leiderschap gezet. Hoewel zij nog een weg te gaan heeft, heeft zij besloten om de KIM leiderschapstraining bij een van mijn collega-trainers te volgen.

Dus beste lezer, mocht je op zoek zijn naar een meer autonome plek, begin dan te zoeken aan de binnenkant!

——————–

Auteur
Geschreven door Bert de Groot – Assessment adviseur